AKIL ve ZİHİN ÇAPI
“Bilmeye cüret et (sapere aude)!” Kant
Doğal ve Beşeri Akıl
Doğal akıl, Tanrı vergisidir ama beşeri akıl tanrı vergisi değildir. İnsanın kendisinin ürünüdür. O nedenle hiçbir bebek, doğuştan beşeri akla sahip doğmaz. Sonradan ona bu akıl, eğitimle monte edilir. Yani insan, beşeri aklını üretirse bu akla sahip olur. Üretmezse bu akla sahip olamaz. Beşeri akıl, insanın anlamsal yani manasal yapısıdır.
Neden biz bir tane icat yapamıyoruz da elin oğlu binlerce icat yapabiliyor? Halbuki onlarda da bizde de doğal akıl var. Çünkü biz, icatları yapan beşeri aklı kullanmıyoruz. Niçin? Çünkü biz beşeri düşünme işlemi yapmıyoruz.
Beşeri Akıl
Osmanlı’nın ve Müslümanların geride kalmalarının bir sürü sebeplerini keşfetmeye çalışmakla vakit israf etmek yerine, bugün ne yapmamız gerektiğine odaklanmak gerekir. İleride bizim de bu düşünmeyi yapmadığımızı tarih yazacaktır. Osmanlı’nın çöküşünün tek temel nedeni vardı. O da; o devirlerde insanlığın yaptığı ve icatları üreten beşeri sistemli düşünme işlemini yapmamasıdır.
Çağımız; düşünme ve akılcı düşünme çağıdır. Var olmak istiyorsak toplum olarak bu düşünmeye ulaşmamız ve onu yapmamız şarttır. Başka her şey boş iştir. Toplumunu seven, bu konuda toplumuna yardımcı olmalıdır. Akılcı düşünemeyenlere yaşam yoktur artık bu yeryüzünde. O nedenle Beşeri aklın ne olduğunu ve nasıl çalıştığını bilmek gerekir. İşte biz, bunu yapmaya ve öğretmeye çalışıyoruz. Bunu yapmak zor bir iştir. Ve biz toplum olarak zor işlerden kaçarız.
Bu iş, zihinsel düşünme işidir. Hadi yapalım! Neden yapmıyoruz? Yapmaya ne gerek var ki! Bunu yapmadan da ülkeyi yemek imkanı varken neden yapalım ki, denmemelidir. Çünkü halk olarak herkes bunun faturasını ödüyor ve ödeyecektir. Bugün bile milletimizin karnını doyuramaz olduk.
Aslında canlıların ve insanların beyinlerinde akıl ve zihin diye bir lob yoktur. Ama canlıların akıl ve zihin dediğimiz aygıtın işlevini gören mekanizmaları vardır.
Akıl, düşünme işlemini yapan aygıt ve mekanizmadır. Akıl, düşünme komütatörüdür.
Felsefede akıl; soyut düşünme, anlama, kavrama, soyutlama ve hükme varma yetisidir. Bir fikirden başka bir fikir üretmedir. Aslında beşeri akıl, soru sormaktır. Zihin, o soruyu cevaplama işlemidir. Fikir ve bilgi soyut şeylerdir.
Manevi demek; manasal yani anlamsal demektir. İlahi olan demek değildir.
“İnsan; insani fikir ve bilgi ürününden ibarettir.”
AKIL ÇAPI NEDİR
Akıl çapı; olgu, obje ve olaylar hakkındaki bilgi, fikir, algılama ve düşünebilme miktarıdır. Kişi, ne kadar çok boyutu ve katmanı biliyor, soruyor ve algılayabiliyorsa akıl çapı o kadar geniştir demektir. Bir insanın akıl çapı ne kadar ise o kadar insandır.
“İnsan demek; anlamak ve algılamaktır.”
Bir şeyi anlamak önemlidir. Ama onu algılamak daha önemlidir. Çünkü algılamak bir şeyi kavramak ve o şeyle oluşmaktır. Bir şeyi algılamak ve onunla oluşmak ancak onun üzerinde düşünme işlemi yaparak zihinsel boğuşmakla olur. Duyumdan anlamaya, oradan algıya, algıdan kavramaya gidilmelidir.
Hafızayı Geliştirmek
Hafıza, bilginin depolandığı yerdir. Bilgi öğrenmek hafızayı geliştirir. Yeni ürün; aklın, bilgi üzerinde düşünerek zihni kullanmasıyla üretilir. Bilgileri boşuna ezberlemek önemli değildir. Hafızanın gelişmesi, aklı ve zihni geliştirmez. Öğrendiğimiz bilgilerin üzerinde düşünmek aklı ve zihni geliştirir. İşte bize lazım olan da bu düşünmedir. Sadece hafızanın gelişmesi, ağzın çok çalışmasına yarar. İnsanı boşboğaz, geveze yapar. “İlim Çin’de de olsa alın,” söylemi yerine “ilmi sen üret,” söylemine geçmek gerekir.
Aklın ve Zihnin Çapını Genişletmek
Mevcudun ilerisine geçmek, öncelikle aklın ve zihnin mevcut çapını genişletmekle mümkündür. Mevcut akıl çapı ile mevcudun ilerisine geçilemez. Aklın ve zihnin çapı bir tek işlemle genişler. O da; okumak ve üzerinde sistemli düşünme yapmaktır. O nedenle ne kadar çok okuma ve düşünme yapılırsa akıl çapı o kadar çok genişler. Düşünme işlemi yapmak, beyin moleküllerinin, hücrelerinin ve nöronlarının birbirleriyle bağ kurmasına ve etkileşime girmesini sağlar. İşte beynin gelişmesi de budur.
“İcatlar yapanlar; günde on saat okuyor ve üzerinde on saat düşünüyor.”
Biyolojik akıl somut düşünür. Bedenimizin kendisi zaten somut düşünmeyi yapar. Bizim ona müdahalemize gerek yoktur. Ama beşeri akıl soyut düşünür. Beşeri soyut düşünmeyi bizim yapmamız gerekir. Biz yapmazsak ona sahip olamayız.
Düşünme yapılmadıkça var olan düşünme kaynağı tüketilir. Anlamını anlamadan yapılan dinlemeler, düşünmeyi durdurur. Fakat anlamaya çalışmaya zorlanmak, düşünmeyi en yoğun kullanmayı sağlar. Çünkü bu durumda beyin nöronları birbirleriyle çapraz kontak kurarlar.
Nasıl ki mesela ananas meyvesini yemedikçe, onun tadı hakkında farkında olup akıl yürütemeyeceksek, sorgulamaksızın yeni bir boyutun farkında olamayacağız.
Düşünmenin Yapılışı
Beşeri düşünme soyut düşünmedir. Soyut düşünme işlemi, olabildiğince çok sayıda soru sormak ve cevap bulmak için akıl yürütmektir. Savunma beyni büzüştürür, sorgulama beyni akışkan yapar.
Neden-Sonuç
Düşünme, soru sorularak yapılır. İngilizce Akıl, “reason” yani “neden”, akıl yürütme ise; “reasoning” yani “nedenleme” demek olması boşuna değildir. Beyni geliştiren en önemli usul, neden-sonuç ilişkili düşünmedir. Neden-sonuç ilişkili yapılmayan hiçbir şeyin değeri yoktur. Kuru kuruya öğrenmek ya da kabul etmek, beyni öldüren şeydir.
Sorular
Düşünme, basitçe şu üç soru sorularak yapılır: Bu nedir? Bu neden böyledir? Bu nasıl böyle oluyor? Akıl çapını genişletmek için, karşılaşılan her şeye bu basit soruları sorup üzerinde düşünmek yeterlidir. Göreceksiniz bunu yapınca daha çok öğrenmek isteyeceksiniz. Çünkü öğrendiğiniz şeyden ve öğrenmekten zevk alacaksınız. Hayata bakışınız değişecektir.
İnsanlığın aklı, beş milyon yıldır, düşünme işlemi yapanlar sayesinde sürekli gelişmiş ve bugünkü icatları yapabilir çapa ulaşmıştır. Bugünkü akıl çapına insanlık, diktatör ve tiran hükümdarların, düşünürleri ve bilim adamlarını öldürerek, kitap ve kütüphane yakarak geldi.
“Kıl ile akıl arasında bir harf kadar fark var. Doğallığı aşamayan kişi, bu bir harfi aşıp kılcılıktan akılcılığa ulaşamaz.”
Evet insanlık, bugüne düşünme yaparak gelmiştir. Filozof ve matematik bilimadamı Theon, 2500 yıl önce, kızı Kadın filozof Hypatia (MÖ 415-370)’ya şöyle der: “Herkes düşünme hakkını elinde tutmalıdır. Yanlış düşünmek bile, hiç düşünmemekten iyidir.”
Beyin
Beyin, kimyasal yapısı gereği, kaydettiği bilgilerden yeni bilgiler üretir. Sinir uçları olan nöronların birbirleriyle kontak kurmasıyla çalışır ve bilgi üretir. Beyne ne kadar çok çeşitli bilgi verilirse beyin, o kadar çok kontak kurar ve o kadar çok bilgi üretir. Doğal beyin bunu basit şekilde ve tek boyutlu yapar. Çünkü beş duyu organlarıyla aldığı maddi verilerle doğrudan yapmaktadır. Tek boyutlu düşünenler, animal düşünüyor demektir. İnsan, maddi olanların yanı sıra maddi olmayan anlamsal yani manevi verileri de beynine vermektedir. Böylece insan beyni, diğer canlıların yapamadığı çok boyutlu çapraz düşünme yaparak yeni karmaşık bilgiler üretmektedir. Ne kadar çok anlam verilirse beyin, o kadar çok düşünür ve yeni çok boyutlu bilgi üretir. İşte aklın ve zihnin çapını belirleyen bu durumdur.
Beyin ve Zeka
Beynin büyüklüğü ve zekanın çokluğu pek önemli değildir. Çünkü bunlar kendiliğinden fikir ve bilgi üretmezler. Fikir ve bilgi, çok okumak ve çok düşünerek beyni olabildiğince çok kullanmakla üretilir. Mesela filozoflar ve icatları yapan biliminsanları pek zeki kişiler değildirler. Ama çok okuyan ve çok düşünen kişilerdir. Teorik fizikçilerin teorisine göre; insanların beyin boyutu, zihinsel işlemlerde bir farklılık yaratmıyor. Örneğin Einstein’ın beyni 1.210 gram idi, ortalamadan bir hayli düşük. İnsan beyni ortalama 1.5 kilo ağırlığındadır. Filin beyni, insanın beyninden dokuz kat büyüktür.
Düz Kontak ve Çapraz Kontak Beyin
Çalışma açısından beyin iki çeşittir. Biri düz kontak, diğeri çapraz kontak beyindir. Doğal beyin, tek tip maddi somut veri aldığından monolektik düşünür ve düz kontak çalışır. Sadece insan, beynine fikir ve bilgi gibi soyut veriler verdiğinden, beynini çapraz kontakla çalıştırır.
Bedenin sinir sistemi bile sıcak ve soğuk gibi zıt verilerle çalışmaya programlıdır. Sadece soğuk veri verilen beyin, bir süre sonra sıcak veriyi algılamaz olur.
Tek tip okuma yapmak, beyinde milyarlarca nöronların birbiriyle kontak kurarak çalışmasına neden olur. Bu okuma, beyni düz kontak çalıştırır. Zıt şeyler okumak ve diyalektik düşünme yapmak, insan beyninin sinir uçlarının trilyonlara varan kontak yaparak çalışmasına neden olur. Bu diyalektik düşünme, beyni çapraz kontak çalıştırır. Bilgiler üzerinde çapraz, zıt ve karmaşık düşünme işlemi yapmak gerekir. Bizim, toplumsal olarak tarihimizde diyalektik düşünme yaptığımıza dair kayıtlar da, eserler de yoktur. Ama daha önemlisi bugün bile diyalektik düşünme, üniversitelerimizde bile yapılmıyor. Neden icat yapamadığımızın nedeni böylece ortaya çıkmış oluyor. İcatları yapan kişilerin ülkelerinin eğitim sisteminin her kademesinde diyalektik düşünme yapılıyor.
Dolayısıyla milyarlarca kontak yaparak çalışan beyin, trilyonlarca kontak yaparak çalışan beyin ile baş edemez. İşte bu nedenle insanları sadece dinsel ya da sadece din dışı kitaplar okumaya zorlayanlar, insanlarına aynı en büyük kötülüğü yaparlar. Çünkü her iki yol da, insanların düz kontak beyin olarak kalmalarına neden olur. Sürekli aynı fikirde kalmakla övünmenin nedeni, işte bu tek boyutlu doğal somut düşünmektir.
Anne ve Babalar
Çocuğunu seven her anne ve babanın, öncelikle kendi akıl çaplarını genişletmeleri gerekir. Çünkü aklın gelişmesinden, önce çocuklar yararlanacaklardır. Şimdi bir düşünün, akıl çapı dar kalmış ana-babanın çocukları, akıl çapı geniş olan ailelere göre dezavantajlı başlıyorlar hayata. Akıl çapı dar olan bir toplumun çocukları da akıl çapı daha geniş olan diğer toplumlara göre dezavantajlı oluyorlar. Onlarla nasıl baş edecekler ve rekabet edecekler? Çocuklarınızın akıl çapını genişletmesini eğitim kurumlarından beklemeyin. Oralarda bu iş yapılmıyor ve bu işi yapacak kişiler de yoktur. Onun için görev anababaya düşmektedir. Şimdi eğer kişi, kendisi özel çaba harcamadıysa profesör de olsa, beş yaşında çocuk iken ailesinden edindiği akıl çapı değişmiyor.
Felsefe Kitabı Okuma
Bir tavsiye
Okuyacağımız her kitap, aklımızı ve zihnimizi geliştiren kitap olmalıdır. Boşuna okuma yapmamak gerekir. Mesela roman okuyacaksak, duygularımızı tatmin etmek için okumamak gerekir. Önce edebiyat felsefesi, şiir felsefesi ya da dil felsefesi kitabı okumak gerekir. Böylece hem okuyacağımız roman ya da şiir kitabında ne arayacağımızı biliriz hem de o kitaptaki fikirler üzerinde nasıl düşünme yapacağımızı biliriz.
Kitapçıya gidin. Felsefe bölümüne geçin. İlgi duyduğunuz konuda ya da herhangi bir konuda bir tane felsefi kitap, sadece bir tane kitap alın. Birden çok kitap almayın. Ama bu kitabı on kez okumayı kabul edin. Bu kitabı bir kere, sıradan okuma ile okuyun. İkinci de daha yavaş okuyun. Üçüncüde kitaptaki fikirleri anlamaya çalışın. Kitapta geçen her kelimeye internetten bakarak anlamını öğrenin. Bildiğiniz kelimenin dahi anlamına bakın. Daha önce bildiğiniz anlamları bir kenara bırakın. Dördüncüde filozofun nasıl felsefe yaptığına dikkat ederek okuyun. Daha sonra kitabın içindeki konulardan ilgi duyduğunuzu okuyun. Beşincide okuduğunuzun üzerinde düşünün. Böyle düşünme ile kitabı birkaç kere okuyun.
Bu işlemi bir kez yapmak, zor olan işin yapılmasını sağlayacak ve ondan sonra okuma ve düşünme işi kolaylaşacaktır.
Göreceksiniz ki farkında olmadan çok gelişmiş olacaksınız. Zihniniz gelişecek, akıl çapınız genişleyecek, kelime ve ifade kalıplarınız gelişecek. Ve siz, daha önceki siz olmaktan çıkacak gelişmiş bir kişi olacaksınız. Daha önce sorduğunuz soruları sormaz olacaksınız. Daha önce sorduğunuz cevapları kendiniz bulacaksınız. Gördüğünüz bütün olgu, obje ve olayları anlayacaksınız. Anlamlandıracaksınız. Her şeyden ve hayattan zevk alacaksınız.
Sonuç
İslam dünyası ve Türkiye, çağımızın akıl çapına ulaşamadığı sürece, insanlık çizgisinin bugünkü kesiti tarafından insanlığın gelişmesine bir engel ve düşman olarak görülmeye devam edecektir. Çünkü insanlıkla uyumsuz görülecektir. Bir an önce insanlık çizgisinin bugünkü kesitine eklemlenmek şarttır. Bu eklemlenme, önce sadece beşeri sistematik düşünme yapmakla ve sonra da çağımızın “akılcı ve bilimsel” düşünme biçimine ulaşmakla mümkündür. İslam dünyasının ve Türkiye’nin asıl “beka” sorunu budur. Çünkü bu uyumsuzlukta direnildiği sürece, insanlık, uyumsuzları elimine etmeye çalışacaktır.
Bizim gerek web sayfamızda gerekse televizyon programlarımızda ve gerekse youtube konuşmalarımızda hedefimiz, öncelikle Türkiye’ye sonra da İslam dünyasına, çağımızın gerçekliğini duyurmak ve çağımıza eklemlenmelerinde bir katkıda bulunmaktır.
Bu sunduğum bilgiler benim bulduğum buluşlar değildir. Benim yaptığım iş, sadece milletimiz adına bu bilgileri okumak, algılamak, özümsemek ve milletimizin olabildiğince her kesiminin anlayacağı dilde ifade etmektir.